توران میرهادی، بیتردید یکی از چهرههای برجسته فرهنگی کشور است. او در سال ۱۳۰۶ به دنیا آمد و در آبان ۱۳۹۵ چشم از جهان فرو بست. از بنیانگذاران روش نوین آموزش کودکان بود. شورای کتاب کودک را راه انداخت و فرهنگنامه کودک و نوجوان را تا جلد پانزدهم در زمان حیات خود منتشر کرد. مستند «یکی بود، یکی نبود» برشی از زندگی این بزرگبانوی ایران بود که به عنوان نودویکمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به نمایش درآمد.
بیتردید، محمد قاضی یکی از برجستهترین چهرههای فرهنگی تاریخ معاصر ایران است. او در سال ۱۳۷۶ درگذشتو بسیاریاز دوستداران ایرانرا غمگین کرد. نودمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به آخرین اثر حنیف شهپرراد بنام «محمدقاضی به روایت گوستاو دوره» اختصاص داشت. مهمانان عزیز و ویژهای در این نشست حضور داشتند. سیفالله گلکار، وکیل بازنشسته دادگستری یکی از آنها بود. میگوید: «من حدود چهل سال با آقای قاضی بودم. شاگردی او را کردم. زبان فرانسه را با کمک او یاد گرفتم. قاضی اهل زندگی بود.
هشتادونهمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به نمایش فیلم «آرشیو متروک» اختصاص داشت. قصه زندگی و فعالیت مردی که به تنهایی و البته با همت و پایمردی تمام بیش از یک سازمان سینمایی کار کرد و بسیاری از جوانان سالهای چهل و پنجاه سده قبل، بهترین فیلمهای سینمایی را با کوشش او دیدند. احمد جورقانیان. تعریف از او شاید اغراقآمیز به نظر آید ولی واقعیت آن است که لشکر یکنفره جورقانیان مروج و مبتکر نمایش فیلمهایی بود که در رده شاهکارهای تاریخ سینما هستند.
تا همین ده سال پیش، استودیوها ولابراتورهای فیلم در ایران، بهخصوص در تهران، دایر بودند و کمکحال فیلمسازان بودند تا ایده و قصه آنها به فیلم روی پرده تبدیل شود. شیفتگان فیلم و سینما مدیون این صنف و افراد بودند تا قصههای ایرانی از خیال به تصویر تبدیل شوند. طبیعی است این لابراتورها و استودیوها هریک قصه خود را داشت و هریک بالاو پایین خاصی را تجربه کردهبود. رقابت هم سخت بود و هرروز باید دنبال تکنیکها و دستگاههای تازهتر میبودند. اما، به یکباره فناوری دیجیتال وارد صحنه شد و همه را مبهوت و بسیاری را از صحنه خارج کرد.
مستند درخشش از نادر طریقت، مروری است بر نام و تصویر بازیگران سینمای ایران در بازه زمانی حدود پنجاه سال گذشته. از بازیگران مشهوری چون بهروز وثوقی، ناصر ملک مطیعی و فردین تا ناصر تقوایی و رضا کیانیان وغیره. از پوری بنایی و پروین سلیمانی تا فریده صادقپور و فاطمه نظری. در نیمه اول مستند به اوجها و درخششها میپردازد و سپس، کمکم، به درد و مصیبت هنرمندان میپردازد. در کل قصد دارد تصویری نسبتا کامل از جهان بازیگری و هنرپیشگی ایران به دست دهد. بهگفته کارگردان «تولید این فیلم حدود پنج سال طول کشیده. آن هم با ابزار و وسایلی که اصلا به قدرت و دقت امروز نبودند.» او درباره بعد از تولید هم حرفهایی میزند. اینکه علی رغم داشتن پروانه نمایش، سالها با بیمهری مواجه بود و در محاق.
هشتادوششمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به نمایش مستند «قاب» از امید خاکپورنیا اختصاص داشت. روایتیاز زندگی «جمشید الوندی» فیلمبردار پرکار سینمای ایران. او در ۷۴ سالگی به بیماری سرطان در گذشت، ولی نامی نیک ازخود به جا گذاشت. کارگردان این مستند، قصه ساختهشدن آنرا چنین روایت میکند:«با یک ناشر قرار داشتیم سه جلد کتاب پیرامون سینمای ایران در بیاوریم که جلد اول آن مربوط به قبل از انقلاب بود. در این رابطه قرار شد گفتگوهایی با تعدادی از دستاندرکاران سینما انجام شود. ضمن آنکه برای هر دوره یک کارگردان، یک فیلمبردار و دو بازیگر به عنوان محور روایت انتخاب شدهبودند.