مستند درخشش از نادر طریقت، مروری است بر نام و تصویر بازیگران سینمای ایران در بازه زمانی حدود پنجاه سال گذشته. از بازیگران مشهوری چون بهروز وثوقی، ناصر ملک مطیعی و فردین تا ناصر تقوایی و رضا کیانیان وغیره. از پوری بنایی و پروین سلیمانی تا فریده صادقپور و فاطمه نظری. در نیمه اول مستند به اوجها و درخششها میپردازد و سپس، کمکم، به درد و مصیبت هنرمندان میپردازد. در کل قصد دارد تصویری نسبتا کامل از جهان بازیگری و هنرپیشگی ایران به دست دهد. بهگفته کارگردان «تولید این فیلم حدود پنج سال طول کشیده. آن هم با ابزار و وسایلی که اصلا به قدرت و دقت امروز نبودند.» او درباره بعد از تولید هم حرفهایی میزند. اینکه علی رغم داشتن پروانه نمایش، سالها با بیمهری مواجه بود و در محاق.
هشتادوششمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به نمایش مستند «قاب» از امید خاکپورنیا اختصاص داشت. روایتیاز زندگی «جمشید الوندی» فیلمبردار پرکار سینمای ایران. او در ۷۴ سالگی به بیماری سرطان در گذشت، ولی نامی نیک ازخود به جا گذاشت. کارگردان این مستند، قصه ساختهشدن آنرا چنین روایت میکند:«با یک ناشر قرار داشتیم سه جلد کتاب پیرامون سینمای ایران در بیاوریم که جلد اول آن مربوط به قبل از انقلاب بود. در این رابطه قرار شد گفتگوهایی با تعدادی از دستاندرکاران سینما انجام شود. ضمن آنکه برای هر دوره یک کارگردان، یک فیلمبردار و دو بازیگر به عنوان محور روایت انتخاب شدهبودند.
داستان انیمیشن درایران داستان تقریباغمانگیزی است هم به خاطر رنج و ملامتهایی که در راهش تحمل شده، هم به خاطر نتایج نه چندان راضیکنندهای که داشتهاست. هشتادوپنجمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان اختصاص به نمایش فیلمی از طه غنیمیفرد داشت با نام «پدربزرگ انیمیشن ایران» که موضوعش اسفندیار احمدیه بود. از پیشگامان موثر انیمیشن در ایران. جالب است که زندگی احمدیه همذات داستان انیمیشن ایران است. او هم ملامت بسیار کشید ولی نتیجهای که گرفت آنی نبود که باید میشد. او مشکل شنوایی داشت و حرفزدنش هم روان و بسیار گویا نبود و به همینخاطر نه مدرسه باغچهبان پذیرفتش نه مدرسه عادیدولتی. باغچهبان نپذیرفتچون مدعی بود که حرف میزند پس کرولال نیست.
مستند«سینمای ایران ازمشروطیت تا سپنتا» محصول ۱۳۴۹ است. این یعنی خود این اثر بهخودی خود یک سند تاریخی است. این مستند که در هشتادوچهارمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان، به نمایش درآمد اثری برجسته و ماندگار از محمد تهامینژاد است که آرزو میکنیم عمرش درازتر باشد. به جرات میتوان گفت او از معدود پژوهشگران و مستندسازان ایران است که نقش و سهمی موثر در تاریخ و فرهنگ سینمای مستند ایران دارد. صحنههای قبل از تیتراژ این مستند که صحنههای بازسازیشده توسط تهامی نژاد است، به تنهایی موید قدرت و دقت این مستندساز در خلق اثر است. ترکیبی از سینمای سایه و انیمیشن و رئال.
مجموعهای از مستندها تحت نام «کارستان» هست که توسط رخشان بنیاعتماد و مجتبی میرتهماسب ساخته شدهاند. قرار اولیه این بود این مجموعه شامل حداقل بیستوشش اثر شود، ولی فعلا هفت اثر ساخته شده و بقیه هنوز سرنوشت مشخصی ندارند. مجتبی میرتهماسب با اشاره به داستان این مجموعه میگوید: «خانم فیروزه صابر که یکی از شاخصترین فعالان جامعه مدنی است، نهادی را در سال ۱۳۸۴ راه انداخت به نام «بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان». ما با همفکری این بنیاد، تصمیم گرفتیم سلسله مستندهایی با موضوع شخصیتها و گروههایی که در حوزه فعالیت خود کاری کارستان کردهاند بسازیم.
چه میشود اگر همه فیلمهایی که میبینیم، تئاترهایی که تماشا میکنیم و موسیقیهایی که میشنویم سبب آرامش روانی و شکوفایی ذهنمان شودو از انسانبودن خودلذت ببریم؟مستند آناهیدکه در هشتادودومین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان به نمایش درآمد، چنین پیامی دارد. به شکل آشکار و البته زیبا یادآور میشود که میتوان مهربان بود، میتوان از زندگی لذت برد، میتوان آدمو حیوان و محیط را دوست داشت. میتوان از لذت زندگی و هستی غافل نماند. حمیدرضا علیپور، کارگردان اثر، میگوید: «امروز بیشتر فیلمهای مربوط به زنان درباره مشکلات آنها است. ولی من علاقه داشتم وجه دیگری از زنان را برجسته کنم.