بی‌روح هستند و حس انسانی قبلی را برنمی‌انگیزند. یکی از مخاطبان که متخصص رنگ و اتالوناژ است، به نکته جالبی اشاره می‌کند.

 او معتقد است «وقتی سینمای صامت به ناطق رسید، فیلم‌سازان چنان ذوق‌زده بودند که تمام فیلم شده‌بود صدا. برش از این چهره به آن چهره و حرف و گفتگو. همین‌طور وقتی سینمای رنگی پا به عرصه گذاشت، در فیلم‌ها فقط رنگ بود و رنگ. خیلی افراطی و حتی چشم‌آزار.

 داستان دیجیتال هم مثل آن قصه‌ها است. ذوق‌زدگی هنرمندان باعث شده که در استفاده از روش‌های دیجیتال افراط کنند. در بسیاری از موارد فیلم‌ساز به‌خاطر تنبلی رو به دیجیتال می‌اورد. 

پلان‌هایی را که می‌باید در لوکیشن و فضای بیرونی بگیرد با شگردهای دیجیتالی در استویو و پشت یک دستگاه کامپیوتر می‌سازد. شاید به همین خاطر است که برخی از این فیلم‌ها آن روح و صفا را ندارند.

یکی از مخاطبان معتقد است که نسل امروز، متاسفانه، سواد نسل قدیم فیلم‌سازان را ندارد. رنگ را خوب نمی‌شناسد، اپتیک نمی‌داند. عادت کرده به سیستم‌ها و دوربین‌های دیجیتال که همه تنظیم‌ها را خودش انجام می‌دهد و فیلم‌ساز جوان نقشی شخصی در انتخاب رنگ و نور ندارد.

 این تکنیک فیلم‌ساز را تنبل کرده، حاضر نیست خلاقیت نشان دهد. این مخاطب به یک نکته مهم دیگر هم اشاره می‌کند: «امروز دیگر هیچ فیلم سینمایی یا مستند باتکنیک نگاتیو ساخته نمی‌شود. 

همه با دیجیتال کارمی‌کنند ولی فیلم‌برداری مثل علی‌رضا زرین‌دست که از سرشناسان فیلم‌برداری نگاتیو بود، به راحتی بر تکنیک دیجیتال سوار است و بهترین فیلم‌ها را برمی‌دارد.این امر در مورد کسی که اصلا آشنا به ریشه و تاریخ نگاتیو نیست، صادق نیست و نمی‌تواند فیلم دیجیتال را مثل زرین‌دست درآورد. از این جهت است که آشنایی با تکنیک نگاتیو برای هر فیلم‌ساز مهم است. 

مثل آشنایی هر شاعر نوجوان با قافیه و عروض و شعر کلاسیک. شاعر نوپرداز قرار نیست به روش دوره حافظ غزل بسراید، ولی باید بداند حافظ چگونه حافظ شد و شعر کلاسیک چه ساختار و  استخوان‌بندی و نظمی دارد. در نقاشی هم این قصه و حکم جاری است.

هنرجویی‌که می‌خواهد نقاش شود باید آناتومی را بشناسد و تکنیک‌های مختلف نقاشی را بداند. هر نقاش روش خود را دارد. مثلا رنگ روغن کار می‌کند یا آبرنگ یا مداد، ولی همه این‌ها باید همه تکنیک‌های نقاشی را بشناسند. همین».

امکانات بی‌کران!

در دقایق آخر نشست، ارد عطارپور  نخست به این واقعیت اشاره می‌کند که ورهرام با ساخت این مستند کمک کرد بخشی از تاریخ اجتماعی و فنی سینمای ایران مستند شود و به عنوان سندی آموزشی در خاطرها بماند.