گاه با دیدن مستندی زیبا، به جای خوشحالی و سرور، غم و افسوس به سراغ آدمی میآید. و ما با تماشای مستند بیستوچند دقیقهای «خانه سیاه است» در نود و چهارمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان، چنین حسی داشتیم. این مستند در سال ۱۳۴۱ ساختهشده. بهکارگردانی فروغفرخزاد. بهسفارش انجمن حمایت از جذامیان. تهیهکننده آن هم ابراهیم گلستان است.
به جرات میتوان گفت سینمای مستند دین خود را به بخش بزرگی از مسائل جامعه ادا کردهاست و در شناخت معضلات و مشکلات جامعه راهنمای بسیار خوب و قابل اعتمادی است. سینمای مستند، خوشبختانه آثار درخشانی دارد که علاوه بر اینکه در پژوهشها و مطالعات اجتماعی و تاریخی قابل استناد هستند، بخشی از خود تاریخ معصار هم تلقی میشوند. به عنوان مثال، با دیدن مستند زیبا و مهم «خانه سیاه است»، بخشی از تاریخ اجتماعی خودمان را میتوانیم مرور کنیم. ممکن است امروز هیچ نشانی از جذام و جذامی در ایران نباشد ولی واقعیت آن است که در سالهای نه چندان دور، جذام یکی از مسائل اصلی کشور بود. نگاه فروغ فرخزاد به این معضل هم نگاهی کاملا انسانی و شریف است و خود این نگاه هم بخشی از تاریخ اجتماعی را به نمایش میگذارد. بدینترتیب مرور مستندهای کلاسیک ایران میتواند مرور تاریخ معاصر هم باشد و از این جهت شایسته تقدیر هستند.