سلام
بارها صحبت از این شده که برای قضاوت یا حتی اظهارنظر درباره موضوعی تخصصی، یا باید کارشناس بود یا باید نظر کارشناس را پذیرفت و اعلام کرد. در بسیاری موارد، مردم محله در برابر مقامات و مدیران شهری قادر نیستند نیاز و خواست خود را درست بیان کنند. به همین خاطر، عموما، بهجای اعلام نیاز خود، راهحل ارائه میکنند. یکی از مهمترین نمونههای این نیاز و راههای رفع آن، موضوع امنیت است. همه افراد محله بدون هیچ استثنا، خواستار امنیت محله هستند. این خواست اصلا ربطی به بزرگو کوچک و دین و آیین ندارد. امری عمومی و عام است. امنیت یا هست یا نیست. ناامنی دامن همه را میگیرد و استثنا قائل نمیشود. اما امنیت حوزههای مختلف دارد. مثلا امنیت درحوزه حملونقل یا امنیت در سکونت. امنیتِ تردد مردم یا امنیت فعالیت و مشاغل. طبیعی است برای هرکدام از این حوزهها راهحلهای مناسب آن باید ارائه شود. اما حتما باید توجه شود که شهر یک موجود زنده وچندوجهی است و هرپیشنهاد و راهحلی ممکن است عوارضی بر حوزههای دیگر داشتهباشد. مثال میزنیم:
برخی ازکوچههای باریک محله امکان تردد سواره دارند. طبعا این تردد خیلی راحت و ساده نیست. با احتیاط باید حرکت کرد. ممکن است همین تردد سواره سبب مزاحمتهای جزئی و موردی برای اهالی و کسبه باشد. طبیعی است.
ولی چاره این کار بستن کوچه به روی تردد سواره نیست. تردد سواره، در کنارِ مزاحمتِ احتمالی آن، مواهبی نیز دارد که مهمترین آنها، امنیت فردی افراد است. در کوچههای کمتردد احتمال بزه زیاد است. ازجمله، هرچه خلوتی کوچه بیشتر شود، امکان تجمع افراد آسیبیافته در آن بیشتر میشود. متاسفانه، این افراد در فضاها و مکانهای خلوت و احیانا بسته بیشتر جمع میشوند تا در مکانهایی که تردد زیاد است و چشمان مردم ناظر بر اعمال آنها است. در معماری، یک حکم مهم و کلی وجود دارد که معتقد است «پشت هر دیوار، بزه و تخلفی خفته است». به کلامی دیگر، در فضاهای شهری، شفافیت موجب امنیت است در حالیکه در فضاهای شخصی و خصوصی، بستهبودن موجب امنیت است. پس برای ایمنی تردد پیاده اهالی در محله، نباید حکم به ممنوعیت سواره یا بستن سر کوچهها را داد. روشهای معمارانه و شهرسازانه زیاد و مناسبی برای این معضل وجود دارد. این راهحلها را کارشناسان و متخصصان ارائه میکنند نه مردم عادی. بنابراین، بیاییمدر حوزه تخصصی دیگران دخالت نکنیم. ما مجاز، حتی مکلف، هستیم «نیاز»های خود را بیان کنیم. راه حل را به آنانی بسپاریم که دانش و تجربه لازم را دارند. مسائل و مشکلات محله حتما قابل حل هستند و محله ظرفیت کافی برای مرتفعکردن تمام معضلات را دارد. در راس این معضلات، ایمنی تردد سواره و پیاده و حفاظت از ارزشهای مدنی و فرهنگی محله قرار دارد. باید چارهای کرد.
نوشتهی بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۹۵