سلام

نقل است از ناصرخسرو که وقتی از ایالت کومش رد می‌شده، نام شیخ بزرگی را می‌بردکه در مسجد جامع شهر مریدانی دور خود دارد. او سمنان را با آن شیخ یکی می‌کند. در مقطعی دیگر ری با محمد زکریا رازی یکی می‌شود و بوشهر با حاج رئیس و حاج محمدرضا کازرونی تداعی می‌شود. امروز هم اگر ازبوشهر تصویری آشنا بسازیم حتما به یاد منوچهر آتشی و صادق چوبک و محسن شریف می‌افتیم و دیگرانی در آن ردیف. تمام کوچه‌های روستای کوچک «تاد» در تفرش به اسم بزرگان روستا نام‌گذاری شده و خانه‌ای که به باور مالک و راهنمایش گویا خانه نظامی گنجوی بوده، تبدیل به شناسنامه روستا شده. در روستای یوش، به اعتبار زادگاه نیما بودن تمام کوچه‌ها به اسم بزرگان شعر وادبیات ایران پلاک خورده‌اند. در تهران در پژوهشی که توسط یکی از دانشجویان معماری انجام شده، بیش از یکصد خانه متعلق به بزرگان اهل قلم در شعاع محدودی از دانشگاه تهران شناسایی شده‌اند. مصداق انسانی منظومه شمسی فرهنگ معاصر ایران در اطراف شمع وجود دانشگاه. مثال زیاد است و تازه‌ترین مورد ابتکار فلان تیم باشگاهی سعودی است که پوستر بازی خود در برابر تیم ایرانی را باتصویر عباس کیارستمی و فیلم‌های او می‌سازد. ایران را با این شخصیت بزرگ و جهانی سینمای ایران معرفی می‌کند. امروز، ممکن است یک شهر را با یک یا چند نام و چند شخصیت نتوانیم تداعی کنیم ولی می‌توانیم طیفی از افراد را با یک شهر یا پهنه مترادف بنامیم.

 

این مساله در شهری مثل پایتخت اهمیتی دوچندان دارد. تهران از دیرباز موطن هنرمندان و ادیبان و شاعران از یک سو و سیاسیون از سوی دیگر بوده و هست. معروف است وقتی فرخی یزدی تحمل آزارها و خبرچینی‌های یزد را دوام نیاورد به تهران آمد و ماه‌ها در بالاخانه یک گاراژ زندگی کرد. مرادی کرمانی از کرمان آمد و محمود دولت‌آبادی از خراسان و ده‌ها و صدها شخصیت دیگر از ده‌ها شهر و آبادی دیگر. بدین‌ترتیب یکی از وجوه مهم هویت تهران این آدم‌ها و شخصیت‌ها هستند. اینان در کوچه‌ها و خیابان‌های مختلف شهر فرهنگ و داشته‌های اجتماعی خود را با مردم در و همسایه سهیم شده‌اند و فضای فرهنگی شهر را ساخته‌اند. در کنار این‌ها هنرمندان سینما و تئاتر هستند و اهالی موسیقی. هنرمندان صنایع دستی و هنرهای مستظرفه هم از بسیاری نقاط کشور به تهران آمده‌اند و تابلو بزرگ و رنگارنگ اجتماعی تهران را ساخته‌اند. گروه بسیار بزرگی از جوانان مملکت که برای تحصیل به تهران آمدند و در همین‌جا ماندگار شدند و رنگی زیبا بر رنگ‌های این تابلو اضافه کردند. تهران تبدیل شده به ایرانی کوچک. با فرهنگ مدارا و مروت. حال آیا چنین شهری را می‌شود منتقل کرد؟ به کجا؟ مهم نیست. اصل موضوع زیر سئوال است. شهری چنین غنی و پر رازورمز را نمی‌توان و نباید به جایی دیگرمنتقل کرد!

 

بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۲۶۴

0
لطفا اگر نظری دارید برای ما ارسال کنیدx