خانه فخر الدوله

خانه فخرالدوله از معدود خانه‌های تاریخی تهران است که به نام یک زن شناخته می‌شود. زندگی این شاهزاده قاجاری شباهتی به زندگی دیگر زنان قاجار نداشت. فخرالدوله در طول عمر هفتاد ساله خود کارهای زیادی انجام داد. از جمله برعهده گرفتن سرپرستی کودکان یتیم و انجام امور خیریه دیگر، وقف اموال و املاکش هم از دیگر کارهایی بود که از فخرالدوله نام نیکی به جا گذاشته است. فخرالدوله دختر مظفرالدین شاه بود و به همسری امین‌الدوله درآمد. دخترخاله دکتر مصدق بود و موقعیت خانوادگی‌ای که او در آن قرار داشت، از او زنی با درایت و اهل سیاست ساخته بود.
خانه فخرالدوله در محله پیچ‌ شمیران یکی از دیدنی‌ترین خانه‌های تاریخی تهران است که در دهه هشتاد به خانه مداحان تبدیل شد.خانه فخر‌الدوله خانه‌ای با حیاطی با صفا با ساختمانی آجری است که در مرکز حیاط جا گرفته است. قبل از اینکه ساختمان‌های نوساز اطراف این عمارت را در بر بگیرند، همه املاک و زمین‌های خیابان فخرآباد در تملک فخرالدوله یا فخرالملوک، دختر مظفرالدین شاه بود.
فخرالدوله زنی مقتدر و روشن‌فکر بود و بر خلاف سنت‌های جامعه در دوره قاجار که زنان معمولاً در اندرونی بودند و کم‌تر فرصتی برای اثرگذاری پیدا می‌کردند، فخرالدوله از زنان اثرگذار دوران خود بود. او نخستین مؤسسه تاکسیرانی ایران را تأسیس کرد و هم‌چنین در امور خیریه هم ید طولایی داشت.
حضور فخرالدوله در این نقطه از تهران و در حوالی پیچ شمیران، باعث شده‌بود تا این محدوده به نام فخرآباد شهرت پیدا کند. خانه، عمارتی دو طبقه است با حوضخانه‌ای که در زیر زمین قرار دارد. آجرکاری، بیشترین عنصر معماری به کار رفته در ساختمان این عمارت است. به طوری که بیش از ۳۰ هزار قطعه آجر، در شکل‌های مختلف روی دیوارهای این خانه نقش‌های زیبایی به وجود آورده‌اند.
آجرکاری‌های خانه فخرالدوله یادآور آجرکاری عمارت‌های تاریخی‌ای مثل خانه تیمورتاش و موزه آبگینه و خانه مینایی است. گرچه تنوع طرح‌های آجرکاری در آن به خانه قوام یا موزه آبگینه نمی‌رسد. خانه فخرالدوله ترکیبی از معماری سنتی دوره قاجار و معماری اروپایی را با خود یدک می‌کشد. پله‌های ورودی اصلی عمارت، برخلاف معماری درونگرای قاجار، بیرون از چهارچوب ساختمان جا گرفته‌اند و برگرفته از معماری مدرن اروپایی هستند. سبک و سیاق معماری این خانه را می‌توان به سلیقه و تفکر فخرالدوله شبیه دانست؛ زنی از خاندانی سنتی، با فکر و ذهنی تجددگرایانه.
در داخل عمارت فخرالدوله، پله‌هایی زیبا راه را برای رسیدن به طبقه دوم هموار می‌کند. استفاده از پنجره‌های چوبی بلند رو به حیاط آرام این خانه، آرامش این فضا را دوچندان کرده است. هرچند این خانه بعد از تغییر کاربری از مرکزی فرهنگی به خانه مداحان تغییر پیدا کرد و بازدید از آن نیازمند هماهنگی‌های قبلی است. با این حال مراجعان می‌توانند از فضای باغ این خانه و حیاط استفاده کنند.
خانه فخرالدوله حوضخانه‌ای زیبا با آجرکاری و پنجره‌هایی رو به حیاط دارد که طاق‌های ضربی آن را زینت داده‌است. اتاق‌های تو ‌در‌توی این حوضخانه در روزهای گرم تابستان، محل استراحت اهل خانه بود. این‌جا تنها عمارت منتسب به فخرالدوله در تهران نیست و فخرالدوله املاک و عمارت‌های دیگری هم در گوشه و کنار شهر دارد. از جمله در شمیران و هم‌چنین عمارتی در کهریزک که گرچه به ثبت ملی رسیده اما به دلیل بی‌توجهی‌ها، رو به نابودی است.

قابل بازدید