سلام
در محله، امنیت نخستین شاخصه است که معمولا به صورت امنیت از درون است نه به کمک نیروها و عوامل خارج از محله. اما علاوه بر نهادهای اجتماعی و فرهنگی در محله، یک موضوع مهم دیگر هم هست که هم نیاز محله است هم ملات انسجام آن. و این چیزی نیست جز نیازهای روزانه محلهکه باید در درون محله تامین شوند.
ازقبیل مغازه و دکان نیازهای روزانه مثل قصابی، بقالی و نانوایی. همینطور مدرسه و مسجد و درمانگاه. وظایف این عناصر شهری و محلهای فقط رفع نیازهای اولیه محله نیست، فراتر از آن است. این واحدها، در حقیقت، ملات و حلقههای زنجیر ارتباط و انسجام محله هستند. بقالی محل علاوه بر فروش مایحتاج مردم، واسطه فروش خانه یا رابط آشنایی اهالی باهم هم هست و در مواردی حتی یار و همکار خانواده هم میشود.
ممکن است زوجی که هردو کارمند هستند و در آن روز به دلایلی دیر به خانه برخواهندگشت، از بقال محل خواهش کنند وقتی بچهشان از مدرسه آمد اجازه داشتهباشد در مغازه یا سکوی جلو آن منتظر پدر و مادر باشد. این نوع روابط هرگز با فروشگاه بزرگ اتفاق نمیافتد.
در محدوده یک محله، واحدهای خدماتی به حوزه اجتماعی میرسند. مصادیق فراوانی در این مورد داریم. این امر شاید تتمه و میراث بازارچههای محلههای قدیمی باشد که عموما نقش هویتدهی به محله را هم داشتند. گاه این نقش بسیار ظریف و نهانی بود. موارد بسیاری از کمک به مستمندان داریم که با کمک این دکاندارها انجام میشده.
به این ترتیب که خیر یا صاحب مکنت محله به بقالی و قصابی محل میسپرد که فلان خانواده هرچه برد به حساب اوست. در این روش، مستمند محله که عموما خانوادههای بیسرپرست بودند از اینکه دست یاری به سوی کسی دراز کند، و شرمساری چهرهبهچهره شدن با یاریرسان را داشتهباشد، رفع نیاز میکرد. هنوز هم هستند کسانی که از نانوایی محله میخواهندبه نیازمندانیکه برای خرید نان میآیند به حساب آنها نان بدهند.
در مواردی خاص، مثلا در محلههایی که خرج و دخل نانوایی محله به خاطر کمبودن خریدار جواب نمیدهد و باید تعطیل شود، خیر محله برای اینکه نان مردم قطع نشود خرج نانوایی را متقبل میشود. پس، واحدهای رفع نیاز روزانه تبدیل به حلقه ارتباط و انسجام محله میشود. اما این واحدهای خدماترسان محلهای نقش و سهم بزرگ دیگری در کلیت و امنت محله هم دارند.
وقتی در یک محله دکانها و واحدهایی به صورت مستمر از صبح تا شام دایر هستند و خدمات میرسانند، موضوع روزمرگی محله رنگ میباشد. دردی که بسیاری از مناطق مسکونی شهرهای ما را آزار میدهد. محله و شهر با آمیختگی رفتاری مدنی و کالبدی است که زنده و شاداب میماند و از مصیبت روزمرگی یا شبمرگی خلاص میشود. هر چراغ هر دکانی یک دیدبانِ ناظر برای محله است.