سلام

تجربه تکه‌تکه کردن شهر و تقسیم آن به قطعات (پارسل شهری) پس از چند دهه شکست خورد. شهرسازی غرب که طلایه‌دار این مشرب شهری بود، زودتر از بقیه عالم متوجه این شکست شد و رو به نظریه «توسعه محله‌ای» آورد. بازگشتی به سازمان فضایی قبلی. در ایرانِ ما، موضوع کمی بغرنج‌تر و دراماتیک‌تر است. در روزگاری که در غرب شروع به قطعه‌بندی شهرها کردند، در بسیاری از شهرهای ایران هنوز سازمان محله‌ای برقرار بود و شهرها، به ویزه شهرهای تاریخی تکه‌تکه نشده‌بودند. صحبت از سال‌های پنجاه و شصت است. وقتی غرب شروع به اصلاح روش شهرسازی خود کرد، ما در میانه تکه‌تکه کردن شهرهای‌مان بودیم. خیابان‌کشی‌های بی سرانجام و نیندیشیده سال‌های شصت در بوشهر، سمنان، کاشان و شیراز و بسیاری از شهرهای دیگر، یادگار آن مشرب است.

حال‌که دنیا و سپس ایران دوباره به سازمان محله‌ای شهرها برگشته، چه باید بکنیم که این تجربه تبدیل به رونوشت‌برداری کالبدی از تجربه سده پیش نشود؟ باید بپذیریم که نه تنها جهان تغییر کرده، ایران نیز متحول شده. ساختار خانواده و جامعه به‌کلی عوض شده و دیگر نمی‌توان مثل صدسال یا حتی پنجاه سال پیش زندگی کرد. پس سازمان محله هم نمی‌تواند مثل سازمان محله‌های قبل باشد.

اما جوهر محله و مزیت‌های آن را باید شناخت و با ترجمه کالبدی جدید وارد سازمان کالبدی و اجتماعی شهر کرد.

 

البته که برخی از وجوه زندگی محله‌ای، از جمله سرک‌کشیدن به زندگی خصوصیِ در و همسایه، امروز جایی در فرهنگ اجتماعی ندارد، اما اصلی‌ترین ویژگی‌های محله هنوز مورد نیاز جامعه امروز است. آن‌ها کدامند؟

امنیتِ عمومی نخستین‌و اصلی‌ترین ویژگی محله‌های اصیل تاریخی است. مهم‌ترین خصلت این امنیت آن است که کاملا درونی است و متکی به نیروهای خارج از محله نیست. امروز آیا چنین امری قابلیت تحقق دارد؟ آیا می‌توان چشم‌براقتدارو ضرورت سازمان‌ها و نهادهای حفظ امنیت و ایمنی شهری و کشوری پوشید و امیدوار به ایمنی و امنیتی حاصل از تعاملات درون‌محله‌ای شد؟ آیا در کشورهای دیگر دنیا تجربه مشابهی که نشان‌دهنده تامین امنیت توسط اهالی خود محله باشد، وجود دارد؟ برای روشن‌شدن پرسش این نکته را باید متوجه شد که صحبت از امنیت محله است نه امنیت شهر یا کشور. طبیعی است تامین امنیت کشور حاصل تلاش و نیروی محلات برای امنیت نیست. مقیاس کار بسیار متفاوت است. پس در مقیاس محله و نیازهای امنیتی آن باید دید چگونه می‌توان دغدغه‌های فردی ساکنان محله را  به ساختاری عمومی منتقل کرد که بتواند به صورتی منسجم و پایدار مراقبت از محله را به عهده بگیرد. این نوع از همکاری محله‌ای در برخی کشورهای جهان وجود دارد و به عنوان رابط حکومت و محله در حوزه امنیت عمل می‌کند. . .

بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۱۹۱

0
لطفا اگر نظری دارید برای ما ارسال کنیدx