فیلم تلاش نمی‌کند به لایه‌های هنری کارنامه او نفوذ کند و آن‌چه‌که برای کارگردان در اولویت است، وجه اجتماعی زندگی این هنرمنداست.

فیلم متاسفانه با اقبال مراکز رسمی مواجه نشد و امکان نمایش عمومی نیافت هرچند به باور کارگردان «هیچ‌دلیلی برای رد شدن نبود». روایت مستند حاکی از آن است که به اعتقاد کارگردان «شجریان یک اتفاق بدون سابقه و بدون زمینه قبلی نبود.

او حاصل و جوهر یک دوره تاریخی از موسیقی ایران است که در زمانه ما تحت نام شجریان متبلور شده‌است. حداقل آن که پیشینه شجریان را تا دوران مشروطیت باید به عقب برد. حتی می‌توانم ادعا کنم شجریان حاصل‌ و جوهره موسیقی ایران از سده هشتم به این سو است.

انگار تمام این دوره طولانی را فشرده و متراکم کرده‌اند و شده محمدرضا شجریان. و ماندگاری او نیز به همین دلیل است. به دلیل ریشه عمیقی که در تاریخ دارد»

از دوستان نزدیک چه خبر؟

یکی‌از مخاطبان ضمن تقدیر از کار کارگردان، تدوین اثر را یکی از نقاط قوت و موثر آن می‌داند و علاقمند است بداند چرا نزدیکانی‌ از یاران شجریان، مثل استاد حسین علیزاده، استاد کلهر و استاد ابتهاج در مستند حضور ندارند. وچرا فرزند استاد، همایون شجریان هم مورد گفتگو قرارنگرفته؟ کارگردان دو دلیل برای این کار برمی‌شمرد. نخست آن‌که علی‌رغم تلاش زیادش موفق به‌گرفتن مصاحبه ازآن عزیزان نشده و هرکدام استدلال خود را داشته‌اند. از جمله استاد کلهر که اعلام کرد دوست ندارد در مورد دوستان و همکارانش صحبت کند هرچند حاضر شد تعدادی عکس و سند از زندگی شجریان در اختیار بگذارد. بنابراین، عدم تمایل این بزرگان به صحبت درباره شجریان یک دلیل اصلی برای این عدم حضورشان در مستند است.اما یک دلیل مهم دیگر هم آن است که این دوستان و همکاران نزدیک استاد شجریان بارها و بارها درباره استاد حرف زده‌اند و  عموما هم به ذکر بزرگی و ارزش‌های او پرداخته‌اند در حالی که در این مستند ما به دنبال نگفته‌ها و حرف‌های تازه بودیم به همین دلیل است‌که اشخاصی مثل فرهاد فخرالدینی برای ما مهم‌تر بود چون با آشنایی دقیقی که با استاد شجریان داشت نکات بکر و تازه‌ای را مطرح کرد. و دیگر شخصیت‌ها همین‌طور.

طبیعی است بپذیریم‌که در سال‌های انقلاب، بخش بزرگی از هنر و فرهنگ کشور تحت تاثیر گرایش چپ بود. بسیاری ازهنرمندان نیز در این گرایش سهیم بودند. اما آن‌چه که شجریان را ممتاز می‌کند منش‌ و رفتار بسیار دقیق اوست. او، هرچندتفکر سیاسی داشت و آدم خنثی نبود ولی هرگز در قاب‌ و چارچوب هیچ جریان سیاسی قرار نگرفت. اوکاملا ملی و اجتماعی بود. دقیق‌تر بگوییم او شخصیت اجتماعی و مدنی بود نه شخصیت سیاسی.

یکی دیگر ازمخاطبان هم این موضوع را مورد تاکید  قرار می‌دهد و می‌گوید شجریان به‌ویژه پس از وقایع سال‌های شصت کاملا شخصیتی اجتماعی دارد و هیچ جریانی نمی‌تواند او را نادیده بگیرد.به همین دلیل است که در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری هم اهالی ستادها رسما اعلام می‌کنند که باید موضع مشخص درباره شجریان را اعلام کنند. در حقیقت، شجریان تبدیل‌به معیار می‌شود. ازسوی دیگر مستند ما را به یاد «جامعه نخبه‌کش» می‌اندازد.

روایت یا گزارش؟

به باور یکی از حاضران نشست، این اثر، هرچند در قالبِ مستنداست، ولی توانسته قصه زندگی شجریان را به خوبی روایت کند. از این جهت، شاید بتوان آن را جزو مستندهای داستانی به‌شمار آورد. این نظر را یکی دیگر از مخاطبان با این تبصره تکمیل می‌کند که اگر کارگردان هم می‌پذیرد که این مستند روایی و قصه‌گو است، پس باید به‌دنبال پیرنگ آن روایت هم باشیم. در حالی‌ که ظاهرا پیرنگ مشخصی ندارد.

کارگردان معتقد است «این فیلم داستانی نیست و هیچ پیرنگ مشخصی هم ندارد. بیشتر مستند گزارشی‌است.حتی مستندتلویزیونی. متکی‌به بایگانی است. متکی به گفتار و نقل است. با این‌حال ریتم درست فیلم سبب شده که اثر به نقطه کسالت نیفتد و این ریتم حاصل کوشش‌ و کار تدوینگر خوب است. اگر این ریتم رعایت نمی‌شد این‌مستند ۱۲۹ دقیقه‌ای حتما کسل‌کننده می‌شد. شاید بتوان ادعا کرد این بلندترین مستند تاریخ سینمای ایران است.

 از نگاهِ کدام جامعه؟

یکی‌از پرسش‌های علاقمندان این بود که منظور کارگردان از «جامعه‌ای» که درباره شجریان نظر می‌دهدکدام جامعه است؟ آن‌چه در مستند می‌بینیم، جامعه نخبگان است نه شنوندگان عادی و عمومی آثار استاد شجریان. آیا بهتر نبود نگاهی هم به آن بخش مهم مخاطبان شجریان می‌داشتید؟

کارگردان نفس موضوع و پرسش را می‌پذیرد و به روند تهیه اثر می‌پردازد و اعلام می‌کند مواد اولیه این مستند چنان وسیع‌ و زیاد است‌که می‌توانست به جای این مستند یک مینی‌سریال بسازد.

اما اوچنین هدفی نداشت. نقل می‌کند دخترخانم جوانی از استان بوشهر به کرج کوچ کرده‌بود تا در جریان اخبار و رویدادهای مرتبط‌ با استاد باشدو وقتی آقایی‌که به‌خواستگاری‌ش آمده‌بود از او می‌پرسد آیا او را می‌خواهد یا رویای شجریان را؛ دختر اعلام می‌کند تا همیشه با رویای استاد زندگی خواهدکرد و ازدواج صورت نمی‌گیرد و هنوز هم تنها است ولی به ولایت خودش برگشته. همین‌طور واکنش زندانیانی که مرتب آوازهای استاد را زمزمه می‌کردند.و تصاویر بسیاری‌که از علاقمندان شجریان ضبط‌کرده. به‌حدی‌که گاه به‌صرافت می‌افتد مستندی به نام «مجانین شجریان» بسازد.

واقعا هستندکسان زیادی‌که مجنون استاد شجریان هستند و بالاخره چنین مستندی روزی ساخته خواهدشد یا توسط این کارگردان یا شخص دیگر. چرا؟ چون شجریان تبدیل به یک پدیده اجتماعی شده. یک فرد یا یک خواننده نیست. یک پدیده اجتماعی است.