اگر اهالی پهنه‌ای از شهر چنان ارتباط‌هایی باهم داشته‌باشند که یکدیگر را عضو یک مجموعه یا واحد شهری بدانند، آن‌جا محله شکل می‌گیرد. با هر ابعادی.

در جهان امروز، به دلیل تقسیم شهرها به «قطعه» های شهری و از هم‌پاشیدن‌ساختارمحله‌ها درشهرهای‌تاریخی، شکل‌گیری محله‌های تازه بسیار سخت و گاه ناممکن است. ولی در مواردی شاهد تشکیل محله جدید در برخی از شهرها هستیم.

مثلا درتهران، شهرک اکباتان پس از حدود نیم قرن از شکل‌گیری آن، کم‌کم خصلت محله بخود می‌گیرد و اهالی خود را «شهرکی» یا «همشهرکی» می‌نامند. در کرج هم حاشیه شمالی شهر که برای تثبیت سکونت خود جنگیدند، کم‌کم ویژگی محله را پیدا می‌کند. اما نکته روشن و خوبی که وجود دارد، وجود شالوده و ساختار برخی محله‌ها در شهرهای تاریخی ما است.

در تهران، به‌عنوان نمونه، هنوز هم وصف‌نار یک محله‌است. اودلاجان و سنگلج هم محله است و بسیاری از رشته‌های پیوند و یگانگی در میان مردم وجود دارد. در این میان، مراسم‌های ملی، مذهبی و خانوادگی هم نقش موثری دارند.

هنوزهم بسیاری از اهالی قدیم اودلاجان، که محله را ترک کرده‌اند مراسم عزاداری محرم و صفر را به محله می‌آیند. هنوز هم حوزه خیرات آن‌ها محله است و در مراسم دینی هم به محله می‌آیند. بدین‌ترتیب، شاید بتوان گفت، متناسب با شکل و گستره ارتباطات جدید، مفهوم تازه‌ای از محله در حال شکل‌گیری است. انشاالله که مبارک است.

نوشته‌ی بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۹۱