سلام

در تعریف و توصیف شهر مطلوب هرچه کلی‌تر و عام‌تر برخورد شود، همان‌قدراز دقت و ظرافت ارزیابی نتایج کاسته می‌شود. مثلا وقتی شعار می‌دهیم «شهر برای همه» اصلا معلوم نیست منظورمان از «همه» یعنی چه. شهر محل زندگی اقشار و طبقات متنوع اجتماعی و اقتصادی است و طبعا سلایق و نیازهای این آدم‌ها باهم متفاوت است. بنابراین باید شعار را دقیق‌تر اعلام کنیم. مثلا اگر گفته شود شهر برای همه مردم در سنین مختلف، می‌توانیم حدس بزنیم که نیازهای افراد بر حسب سن‌و سال آن‌ها مطرح است. یعنی شهر برای کودک همان‌قدر مناسب و مطلوبیت داشته‌باشد که برای پیر. هرچند این شعار هم تا حد زیادی کلی و عام است ولی دقیق‌تر و گویا تر از شعار شهربرای همه است. اما اگر بگوییم شهر برای کودکان، موضوع  جذاب‌تر و دقیق‌تر می‌شود. چون، به باور بسیاری از شهرسازان و مدیران شهری، اگر شهر برای کودکان مناسب و مطلوب باشد، برای همه مناسب خواهدبود. پس باید در تعریف یک شهر مطلوب خیلی ظریف‌تر و دقیق‌تر حرف بزنیم. به همین دلیل است که امروز در تبیین جنس شهر، غالبا از عناوین اقتصادی یا اجتماعی صحبت می‌کنند. مثلا شهر دانشگاهی، شهر صنعتی یا شهر خوابگاهی. هر کدام از این صفت‌ها تاثیر مشخص بر کالبد و زیبایی‌شناسی شهر دارد.

 

علاوه بر آن جنس شهر بر نوع فعالیت شهری تاثیر می‌گذارد. زیرساخت‌ها هم متاثر از جنس شهر است. طبیعتا یک شهر صنعتی بیش‌از یک شهر خوابگاهی به زیرساخت‌های اجتماعی نیاز دارد و شهر خوابگاهی بیش از یک شهر صنعتی نیاز به شب‌زندگی دارد. با این حال، برخی ویژگی‌ها در تعریف همه شهرها می‌تواندصادق باشد. مثلا بحث پیران، کم‌توانان‌ و معلولان موضوع مهمی در تعریف وظایف و امکانات شهری است. تا چند دهه پیش به نیازهای معلولان و کم‌توانان توجه خاصی نمی‌شد ولی امروز هم در شهر و هم در معماری، پاسخ به نیازهای کم‌توانان و معلولان در صدر وظایف طراحان است. صرفنظر از برندینگ شهر، حداقل کاری که در شهر باید انجام داد، مناسب‌سازی کالبد شهری برای تردد و فعالیت تمام افراد کم‌توان و معلول شهر است. به ظاهر، کار ساده‌ای است ولی بسیار مشکل و حساس است. به ویژه در شهرهایی که توپوگرافی و بالا و پایین زیاد دارد مثل تهران. بنابراین اگر منظور از «همه» وجه سلامتی و توان بدنی افراد شهر باشد، شهری برای همه یعنی این‌که هیچ شهروندی احساس مانع در تردد و فعالیت نداشته‌باشد. بسیاری از الزامات چنین شهری در آیین‌نامه‌هاو استانداردهای عمومی تعریف شده و شهرسازان و برنامه‌ریزان با آن‌ها آشنا هستند، اما نکته‌ای که معمولا در این زمینه مغفول می‌ماند، وجه زیبایی‌شناسی و معمارانه این مناسب‌سازی است. با هر بالابری می‌توان از این طبقه به طبقه دیگر رفت، ولی همه این‌ها لزوما آرامش لازم را به فرد نمی‌دهند.

بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۲۲۲

0
لطفا اگر نظری دارید برای ما ارسال کنیدx