سلام

در میان علمای شهرسازو برنامه‌ریز شهری پیوسته این پرسش مطرح است که آیا سکونت تولید فرهنگ می‌کند یا خدمات و تجارت؟ در نمونه‌های فراوان تاریخی، برای هر دو بخش مصداق وجود دارد. از یک سو همین‌که محله‌های شهرهای تاریخی ما به نام صنوف یا اقوام هست، به‌خودی خود این تصور را به وجود می‌آورد که این‌ها هویت دارند و داشتن هویت نخستین شرط فرهنگ است. در یک مثال تاریخی، در شهر «ربع رشیدی» که از ابتکارات رشیدالدین فضل‌الله بود،اسامی کوچه‌ها به نام صنوف بود. کوچه را هم «قریه» می‌نامیدند. مثلا قریه اطبا، قریه حکما وغیره. هر قریه محل سکونت یک‌صنف بود. به‌عبارتی، با هویت‌بخشی صنفی به یک‌محله فرهنگ عمومی آن را می‌شد تشخیص داد. یا حداقل پاره‌فرهنگ آن را. از سوی دیگر، بسیاری از شهرها و محله‌ها بر اساس تجارت و خدماتی که داشت معروف و معرفی می‌شد. مثلا گفته می‌شود، شهر خوانسار از همان ابتدا شهری بازرگانی بود.

معاش مردم، عموما، نه از طریق تولید و صنعت بل از طریق تجارت بود. بوشهر نیز همین‌طور. اما وقتی موضوع صحبت به محله‌ها می‌رسد پیچیدگی پرسش بیشتر می‌شود. بسیاری بر این عقیده‌اند که سکونت است که تولید فرهنگ می‌کند. بر این اساس، محله‌ها و مناطق مسکونی شهر فرهنگ‌ساز هستند و محله‌ها و مناطق دیگر مصرف‌کننده آن. این علما توصیه می‌کنند در ساماندهی شهرها توجه اصلی به مسکونی‌سازی محله و بافت توجه شود نه تجاری سازی.