سلام
یکی از مهمترین و اساسیترین ویژگیهای محله در روزگار قدیم، رابطه همسایگی بود. یادآور شویم منظور از «قدیم» زمانهای خیلی دور گذشته نیست. منظور همین دوسه نسل قبل است.
در آن روزها، دورهمیهای همسایگی بسیار رایج بود. اهالی محل، بخصوص در و همسایهها، به هر مناسبتی به خانه همدیگر میرفتند. از ختنهسوران و عروسی تا روضهخوانی و ولیمه تشرف و غیره. در حقیقت، مردم گزینه دیگری برای مراوده وآشنایی باهم نداشتند.
این رفتوآمدها حتما برکت داشته و بسیاری از کدورتهای محلهای بین همسایهها را از میان برمیداشت. هرچند، خود همین ها ممکن بود موجب برخی کدورتها شودکه نمونههای قابل ذکر هم وجود دارد.
اما اگر جنبههای مثبت این مراودهها و مناسبات را در نظر آوریم، که حتما غالب بر جنبههای احتمالی منفی بوده، میتوانیم از خود بپرسیم در زندگی امروز چه چیزی جایگزین آن روابط همسایگی شده؟
به ویژه دربخشهای نوساخته شهر، همسایهها آیا روابط انسانی و عادی همسایگی را دارند؟ به خانه همدیگر رفتوآمد دارند؟ دورهمی یا شبنشینیهایی دارند؟ اصولا با همسایههای خود چقدر آشنایی و دوستی دارند؟ عزا و عروسی همدیگر را خبر دارند و شرکت میکنند؟
مگر مهمانی و دوستی بد است؟ چرا امروز این روابط در کوچه و محلههای ما وجود ندارد؟ آدمها نیاز به دوستی و عاطفه ندارند؟
این یک امر واقعی است که روش زندگی آدمها در قیاس با زندگی دو سه نسل پیش بسیار فرق کرده. مناسبات همسایگی و محلهای به بهای مناسبات اداری و دانشگاهی و صنفی بسیار کمرنگ شده.
بهویژه در دهههای اخیر با نفوذ هرچه بیشتر فضای مجازی به زندگی ما، وسعت انتخاب دوست و همراه بسیار گستردهتر شده. اگر در گذشته نه چندان دور حوزه انتخاب دوست و آشنا به محدوده افراد محله ختم میشد امروز این گستره نه در حد شهر و کشور حتی جهان بشری بازتر و گستردهتر شده.
انسان امروزی میتواند با هر شخص و فردی در هر کجای عالم رابطه برقرار کند و دوستی کند. پس، محله و کوچه در زمینه ایجاد ارتباط دوستی و همسایگی کاملا عقبنشینی کرده و وسایل ارتباط جمعی را جایگزین خودش کرده. این یک واقعیت است و از بسیاری جهات مثبت هم هست.
ولی این پرسش هنوز وجود دارد که آیا بهتر نیست در محیط بلاواسطهای که در آن زندگی میکنیم، دوستی و رابطه مثبت و خوب با افراد داشتهباشیم؟ چرا محیط اطرافمان را تلطیف نکنیم و با همسایهها و اهالی محله سلاموعلیک گرم نداشتهباشیم؟ چه ضرری دارد؟
به هر حال، ما در محلهای که زندگی میکنیم مجبوریم با افرادی ارتباط داشتهباشیم. چرا این ارتباط دوستانه نباشد؟ چرا نباید کاری کنیم که کاسب محل با دیدن ما در سلامکردن پیشقدم شود؟ چرا ما، خود، چنین نکنیم؟ بیایید این رابطه و رفتار را امتحان کنیم! میارزد!
نوشتهی بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۸۶