خانه سرهنگ ایرج یکی از عمارت‌های زیبای تاریخی محله عودلاجان است که قدمت آن به دوره قاجاریه بر می گردد؛ البته در برخی اسناد و نقل‌قول‌ها، پیشینه عمارت را تا دوره صفوی هم می‌برند، ولی این اسناد هنوز مورد وفاق و تایید همه نیستند. این عمارت با سه حیاط مرکزی و دالان بلند خود، یکی از عمارت‌های یگانه اودلاجان است. تزیینات شاه‌نشین اصلی در حیاط مرکزی، از نمونه‌های شاخص در این حوزه است.

در پرونده ثبتی خانه تاریخی منسوب به سرهنگ ایرج آمده، براساس نقشه حصار صفوی موسیو کرشیش، که اولین نقشه تهران بر اساس علمی بود، این بنا به نام خانه «میرزا آقا خان» در محدوده زمین‌های منسوب به میرزا آقاخان نام برده‌شده است.

در دوره بعدی، طبق نقشه «دارالخلافه ناصری» عبدالغفار، این ملک به نام خانه «میرزا زکی‌خان خوئی» ثبت شده‌است. بدین ترتیب، قدمت بنا حداقل حدود یکصدوپنجاه سال است.

در دهه‌های اخیر، این بنا به مدت ۶۰ سال در اختیار سرهنگ ایرج، از نظامیان دوره پهلوی اول و دوم، خانواده و ورثه آن بوده‌است تا آنکه در سال ۱۳۷۰ خرشیدی مالکیت آن در اختیار شخصی به نام مشتاقی قرار می‌گیرد و سپس در سال ۸۲ به آقای شمس، فروخته می‌شود. و نهایتا توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خریداری و تملک می‌شود.

در عمارت «سرهنگ ایرج»، استفاده جذاب و خوبی از چوب شده. چوب یکی از مصالح اصلی در معماری ایران است. خواه به عنوان سازه خواه به عنوان آرایه. هنرمندان ایران در ساخت بخش‌ها و الحاقات چوبی عمارت‌ها مهارت‌های عجیب و غریبی از خود نشان داده‌اند. از جمله در رخبام‌ها در کاربندی چوبی سقف‌ها و شیروانی‌ها در پیشانی‌ها و لبه‌ها. نکته ظریف در استفاده هنرمندانه از قطعات چوبی آن است که این تکه‌ها و قطعه‌ها علاوه بر نقش زیبایی‌شناسی حتی در نماها، نقش مکمل سازه هم دارند. در عمارت سرهنگ ایرج «شیرسر» های چوبی زیبایی کار شده که ظرافتی بیش از شیرسرهای شهمیرزاد و کاشان دارند که موطن این ظریف‌کاری هستند.

عمارت سرهنگ ایرج مورد علاقه بسیاری از فیلم‌سازان است تا به عنوان لوکیشن از آن استفاده کنند. این امر، به دلیل نفاست بنا و بخاطر احتمال خسارت به آن، کم‌تر مورد قبول مالک دولتی آن قرار گرفته. تنها فیلمی که تا کنون در این عمارت کار شده، فیلم «مهمان مامان» بر اساس نوشته‌ای از هوشنگ مرادی کرمانی است که با کارگردانی داریوش مهرجویی در سال ۱۳۸۲ ساخته شد.