روزنامه همشهری ۲۳ آبان ۱۴۰۰ خورشیدی
بهروز مرباغی؛ شهرساز و عضو انجمن معماران ایران
احیای خانه‌های تاریخی و ارزشمند صرف‌نظر از اینکه متعلق به چه کسی است و چگونه مرمت می‌شود، از این بابت که منجر به آبادشدن یک‌خانه می‌شود، کاری باارزش و قابل‌تقدیر است. نمونه‌های موفق چنین اقداماتی در پایتخت کم نیست و می‌توان به خانه جلال آل‌احمد و سیمین اشاره کرد که در سال‌های اخیر مرمت این ملک به پایان رسید و خانه نیما یوشیج که همزمان با سالروز تولدش بهره‌برداری شد. برای احیای چنین خانه‌هایی که میراث گذشتگان هستند الزاما وجود مؤلفه‌هایی چون ارزش معماری و تاریخی ضروری نیست؛ چراکه ممکن است خانه قدمت چندانی نداشته باشد اما مردم و اهالی فرهنگ و هنر خاطراتی از کسی که در این خانه‌ها زندگی می‌کرده دارند و بازسازی آنها قطعاً به حفظ حافظه تاریخی، هنری و فرهنگی جامعه کمک می‌کند. درست مانند خانه پدر شعر فارسی نو که مرمت این خانه فرصت می‌دهد تا شهروندان دقایقی در این خانه باشند و آثار نیما را تورق کنند و شعری از او بخوانند. قطعاً تجربه چنین لحظاتی شیرین و لذتبخش خواهد بود و همین اقدام کمک می‌کند تا مردم به‌ویژه نسل آینده با آثار و خدمات نیما در حوزه فرهنگ و هنر بیشتر آشنا شوند.
مرمت خانه‌های مربوط به مشاهیر در حوزه‌های مختلف هنری، علمی، تاریخی، فرهنگی و… در تمام دنیا مرسوم است و به‌طور مثال خانه ویکتور هوگو نویسنده و شاعر فرانسوی در میدان وژ قرار دارد که اکنون به موزه تبدیل شده است. در واقع تماشای این خانه‌ها سبب مرور تاریخ و تقویت حافظه تاریخی می‌شود و قطعاً مرمت خانه نیما اقدامی ارزشمند است؛ چراکه فرهنگ و هنر مرز و محدودیت نمی‌شناسد و گفته می‌شود که سیاست حریم دارد اما هنر حریم ندارد. بنابراین ملتی که از طریق هنر خود با دنیا ارتباط برقرار کند، ارتباط پایداری خواهد داشت. در واقع حراست و حفاظت از خانه‌های ارزشمند نشان‌دهنده فرهیختگی و مدنیت یک جامعه است؛ حتی اگر این خانه‌ها قدمت چندین صدساله نداشته باشند و ثبت میراث ملی نشده باشند. گاهی اوقات بناها چنان ارزش معماری و زیبایی‌شناسی دارند که بدون توجه به قدمت در لیست میراث ملی قرار می‌گیرند، از این‌رو نباید ثبت میراث ملی معیاری برای احیای بناهای دارای ارزش در پایتخت باشد؛ چراکه برخی از خانه‌ها تنها به‌دلیل اینکه مکان زیست کسانی هستند که در ادبیات و هنر و فرهنگ و… ما نقش داشته‌اند باید حفظ شوند. در نهایت برای موفقیت در رسالت حفاظت از بناهای تاریخی و ارزشمند نباید مرمت به هر شیوه و با هر طراحی و مهندسی صورت گیرد. این بناهای تاریخی و میراث باارزش زمانی می‌توانند در نسل‌های آینده تأثیرگذار باشند که ظواهر آن دستخوش تغییرات قرار نگیرد و مخدوش نشود. از این‌رو احیای آنها نباید منجر به تغییر هندسه‌شان شود و باید با حفظ ظواهر و روح بنا آنها را تحویل آیندگان داد.
عالی بود .دستمریزاد حضرت استاد
پاینده باشید، استاد