نخستین شب معماری
«خانه» از آن دست از مفاهیم و مقولات است که در ظاهر ساده می‌نماید ولی عمیقا تامل‌برانگیز و پر از چالش است. از سوی دیگر زندگی همه ساکنان این کره خاکی با خانه و سکونت آمیخته‌است. در عین حال، همیشه تاریخ، این پرسش در برابر ما قرار دارد که آیا آن‌جایی که در آن زندگی می‌کنیم، می‌تواند «خانه» نامیده‌شود؟ چه انتظاری داریم از مکانی که آن را برای ما تبدیل به «خانه» کند. یکی از معماران برجسته اروپایی گفته، «کار معماران و شهرسازان آن است که کاری کنند که در این جهان آشفته مردم خود را در خانه احساس کنند».
حماسه‌سرای بزرگ ما هم سه ویژگی یا انتظار برای خانه مطرح کرده: «شادی»، «آرام» و «مهر». و اندیشمند بزرگ و معاصری هم خانه را «مکانی برای خیال‌پردازی» دانسته. در این میان وظیفه معماران و جامعه‌شناسان و هنرمندان در این مقوله چیست؟
اودلاجان محله مهمی در تهران بود و هست. این را می‌دانیم. محله اودلاجان محله ثروتمندان و مشاهیر بزرگی بود، این را هم می‌دانیم. اودلاجان اصلی‌ترین سکونتگاه کلیمیان ایران بود. این را هم می‌دانیم. اودلاجان اولین محله تهران بود که آب لوله‌کشی شهری داشت. این را هم می‌دانیم. و . . .
آیا این اطلاعات، با هر شاخ و برگی، برای شناخت اودلاجان کافی است؟ نه حتما. ولی متاسفانه، در تمام منابع دم دست، به ویژه منابع فضای مجازی همین چند مورد نخ‌نماشده مرتب دست به دست می‌شود. هیچ حرف تازه‌ای نیست. نه در خصوص معماری و شهرسازی محله حرف تازه‌ای هست، نه در خصوص تجربه زیسته مردم و اهالی محله. شاید به همین دلیل است که امروز در مقابله با علل افول محله و تبدیل‌شدن آن به ارزان‌ترین منطقه تهران هیچ حرف متین و مهمی نداریم. نمی‌دانیم چه می‌شود محله‌ای در جوار بزرگ‌ترین قطب تجاری کشور باشد و به این روز بیفتد.
اگر جنگ سبب شود تبار و هویتت را گم کنی، چه خواهی کرد؟
مستند داستانی زمناکو یکی از لایه‌های بسیار موثر ولی تاریک آثار جنگ ایران و عراق را برملا می‌کند. مستند تحسین‌شده جهانی با روایتی جذاب و خوش‌ساخت.
اثری از مهدی قربانپور
