سلام
معمای عجیبی است که بافت تاریخی و مرکزی شهرهای ما، که باید گرانترین و پرطرفدارترین بخش شهر باشند، برعکس هستند و شان لازم برای جذب ساکن و مخاطب از گروههای مرجع اجتماعی را از دست دادهاند. این در حالی است که مرکز شهر، حداقل به خاطر سهولت دسترسی به تمام نقاط شهر از نظر زمان و مسافت، مزیت بالایی نسبت به دیگر بخشهای شهر دارند و علاوه بر آن، هویت و نشان تاریخی دارندکه میتواند استعارهای از اصالت و منزلت باشند. در تهران، این موضوع شگفتانگیزتر و حساستر است. تمام نهادهای مهم حکومتی و دولتی در مرکز شهر و در جوار بافت تاریخی قرار دارند. بازار تهران، که هنوز هم قطب بسیار مهم اقتصادی و تجاری کشور است، در همین نقطه قرار دارد. شبکه ریلی زیرزمینی شهر، در این نقطه بیشترین امکانات را دارد، مرکز قانونگذاری کشور نیز در همینجا است و خیلی مواهب دیگر. پس چرا این مرکز و این محله شانیت لازم را ندارد و از چشم اهالی پایتخت افتاده؟ در کدام محله تهران مشابه عمارتهای تاریخی منطقه دوازده را میتوان پیدا کرد و دید؟در کدام منطقه شهر میتوانید کالا را به قیمت عمدهفروشی بخرید؟ اگر روزگاری وجود عمارت حکومتی در هر نقطه سبب اعتلا و رشد آن میشد، چرا امروز نیست؟ اساسا، تهران برگرد و دامنه کاخ سلطنتی شکل گرفت. هرکجا این کاخ رفت خانههای اعیان و اشراف هم به همانجا کوچ کردند. خط سیر رشد تهران از میدان ارک به خیابان کاخ و سپس نیاوران و سعدآباد نشانههای این جاگزینی و مکان یابی است. ولی چرا امروز چنین نیست؟ در کدام منطقه شهر میتوانید کالا را به قیمت عمدهفروشی بخرید؟ اگر روزگاری وجود عمارت حکومتی در هر نقطه سبب اعتلا و رشد آن میشد، چرا امروز نیست؟ اساسا، تهران برگرد و دامنه کاخ سلطنتی شکل گرفت. هرکجا این کاخ رفت خانههای اعیان و اشراف هم به همانجا کوچ کردند. خط سیر رشد تهران از میدان ارک به خیابان کاخ و سپس نیاوران و سعدآباد نشانههای این جاگزینی و مکان یابی است. ولی چرا امروز چنین نیست؟
چرا امروز محله تاریخی اودلاجان ارزانترین خانه و ملک را دارد؟ چرا امروز در بافت تاریخی تهران، نسبت سکونت به خدمات و انبارداری، منفی است؟ تعجبآور است که حتی شاهکار معماری مدرن ایران در لالهزار نو هم تبدیل به انبارهای متفرقه شده. چه اتفاقی افتاده؟ تقصیر کی یا کدام نهاد است؟ مگر همین محله تا دوسه دهه پیش، یک محله مسکونی نبود؟مگر درسالهای چهلو پنجاه خورشیدی هفده مدرسه و بیش از سیهزار دانشآموز در اینجا نبود؟ چه شد که الان نیست؟ به نفع چه کس یا قشر و طبقه است افول مرکز تاریخی شهر؟
با این حال، بافت تاریخی تهران در مقابل سیل سنگین جفای روزگار تا کنون دوام آورده. نحیف شده، زخم خورده ولی از پا نیفتاده. چون ریشههای قوی دارد. چون تاریخ و شکوه در کارنامه دارد. چون افول آن ناشی از ضعف درونی نیست. چون این افول به آن تحمیل شده و میشود آن بختک را از روی بافت تاریخی برداشت. استعداد کافی برای شکفتن و توسعه دارد. نخست باید شان و منزلت آن را به رسمیت بشناسیم و سپس به برنامههایی بپردازیم که با این شان و اصالت مطابقت دارد. نباید صرفا به ساختمانسازی و پرکردن فضاهای خالی بپردازیم. ارزشهای تاریخی و مدنی آن را باید بدانیم.