سلام
عبارتها و شعارهای زیادی هست که مردم را آقا و صاحب شهر میداند. سادهترینشان «شهر خانه ماست». و در عرف شهرسازی و مدیریت عنوانهایی چون «حق مردم بر شهر» و «حق شهر» مطرح است کهبه زبانی متفاوت سهم مردم از مدیریت شهر را فریاد میزنند. اما به نظر میآید باید در این مورد خاص تعارف را کنار گذاشت و ساده و متین به حدود مجاز دخالت مردم در مدیریت شهر، بهویژه از بعد کالبدی و فضایی شهر دقت نمود. این وسواس بر پایه این فرض استوار است که شهر پدیدهای بسیار پیچیده و چندلایه است و هرگونه دخالت و تغییر در آن میتواند عواقب و تبعات مشخصی بهبار آورد و فقط زمانی این تبعات میتواند مثبت یا بیضرر باشد که با علم بر وجوه مختلف حیات شهر انجام شده باشد. این علم نزد همهکس نیست و قطعا باید به سراغ متخصصان برنامهریزی و مدیریت شهر رفت. بنابراین برای هر نوع تغییر در مناسبات و کالبد شهری، استناد به خواست مردم یا تشبثاتی اینچنین، عملی غیرعلمی و نافرجام است. به ویژه آنکه تعریف عنوان مردم هم جای بحث دارد. کدام مردم؟ بخشهای مختلف جامعه، به دلیل تنوع منافع و دیدگاههای خود نظرات و باورهای مختلف دارند. اگر گروهی از مردم برای سهولت دسترسی به خانه خود علاقمند به گشوده شدن یا تعریض کوچه باشد، به معنای لحاظشدن منافع شهر نیست. اگر در استعلام میدانی از مردم یک محله عدهای از لزوم راهاندازی میدان ترهبار یا فضای سبز میگویند بدین معنی نیست که آنان این درخواست را به استناد یک مطالعه مطرح میکنند و عواقب آنرا میدانند و میپذیرند.
از سوی دیگر عنوان «مردم» از آن نوع عنوانها است که میتواند در حکم سپر و پناه باشد. مدیران شهر ممکن است در جهت برآوردن خواستها و منافع گروهی و جناحی خود، اقدام خود را در جهت برآوردن خواست مردم اعلام کنند. مثلا ورود به فلان فضای عمومی را محدود کنند و آن را خواست مردم بنامند. بنابراین، به دلایل زیاد باید بپذیریم که هرگونه مداخله در شهر و برخورد با سامان فضایی و کالبدی آن نیازمند مطالعه جدی و کارشناسی دقیق است و این عمل را باید به دست متخصصان شهرسازی و مدیریت شهری سپرد. ضمن آنکه اصولا هرگونه اظهار نظر در هر مورد تخصصی باید توسط کارشناس آن حوزه انجام شود. از عموم مردم نمیتوان انتظار داشت درباره ارزشهای هنری یک فیلم یا نمایش نظر فنی و درست بدهند، چه برسد درباره یک کار هنری یا تابلو نقاشی مدرن. در خصوص شهر و معماری هم همین ملاحظات مطرح است و نباید سلیقه شخصی خودمان را با پوشش خواست مردم به شهر تحمیل کنیم. تاریخ و جامعه بشری چنین حقی برای ما قائل نیست. هرکدام از ما مدیران شهر باید، بالاخره، روزی پاسخ اقدامات خود را بدهیم. در آن روز، تنها استناد به طرح و مطالعه مصوب مورد قبول خواهدبود.