موسیقی قدرت زیادی برای بیان خواست‌ها و مطالبات مردم داردو تجربه‌های خود ماها در طول چند دهه گذشته این مدعا را اثبات می‌کند.

انقلاب شد!

رسول پیروی معتقد است فیلم «خوب شروع شد و خوب هم جمع شد. یکدستی خوبی داشت، البته تا سکانس‌های مرتبط با انقلاب. به نظر می‌آید تدوین از این‌جا دچار اغتشاش می‌شود.

 یکدستی خود را از دست می‌دهد». او پس از طرح این موضوع، پرسشی هم از کارگردان دارد «دو سه بار تصویر میز موویلا را داریم. آیا هدفی از این پلان‌ها داشتید؟ چیزی می‌خواستید بگویید؟» کارگردان حرف‌های پیروی را تایید می‌کند و عدم یکدستی تدوین در بخش‌های انقلاب به بعد را ناشی از فشارهای کارفرما برای حذف یک دوره و الصاق یک دوره دیگر به فیلم اعلام کرد. اما در مورد میز موویلا فقط به این نکته اشاره کرد که «جذابیت بصری آن میز و قاب‌بندی متاثر از آن مدنظربود. هر چند نشستن پشت میز موویلا برای دست‌اندرکاران سینما معنا و پیام خاصی دارد که قابل احترام است.»

محمود یارمحمدلو معتقد است «هرچند دومین بار است فیلم را می‌بینم، بازهم برایم دلنشین است. مستند خوب آن است که هرچه از زمان ساختش بگذرد، با ارزش‌تر شود. آنان‌که با فضای فیلم‌سازی آشنا هستند می‌دانند ساختن فیلمی با موضوع موسیقی درآن سال‌ها چقدر جسارت می‌خواست.» او به گفته‌ای از محمدتهامی‌نژاد استناد می‌کند که تلویزیون از او خواسته فیلمی درباره استاد عبادی بسازد ولی ساز در آن نباشد! بعد از آن‌که با این پرسش روبرو می‌شوند که چگونه از عبادی می‌شود فیلم ساخت و از ساززدن او تصویر نگرفت، گفته‌بودند «بساز، عیبی ندارد، نشانش نمی‌دهیم!» و آن فیلم بیست و سه سال پس از تولیدش در یک برنامه تلویزیونی گنگ و بی‌هنگام نشان داده‌شد! این مثال‌ها گویای سختی کار روی موضوع موسیقی در سال‌های نه‌چندان دور این کشور است و جنس و ارزش فیلم را با آن شرایط باید سنجید.

اعتراض آهنگین

یکی از مخاطبان به یک نکته ظریف اشاره می‌کند: «نقش هنرمند در جنس و اعتبار اثر هنری بسیار ممتاز است. اگر هنرمند، به معنای واقعی هنرمند باشد، هنر در دستان او تبدیل به موم می‌شود و می‌تواند آن را به هرشکلی که لازم دارد درآورد. در غیر این صورت، اثرش فصلی ‌و موسمی می‌شود نه پایدار». 

این مخاطب، در ارتباط با موسیقی روزهای انقلاب به تصنیف‌های معتبر و هنرمندانه‌ای اشاره می‌کند که توسط گروه عارف، یا شیدا و سپس چاووش نوشته و اجرا شدند. در آن گروه‌ها بزرگانی چون محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان، کامکارها و حسین علیزاده بودند. اینان همه استاد این کار بودند. به همین خاطر با خمیرمایه موسیقی ایرانی، که عموما نرم و ملایم و گاه مجزون است، تصنیف‌های شاداب و انگیزاننده با موضوع سیاسی و اجتماعی تولید کردند. این موسیقی‌ها هرگز شکل هجویه و شعار نداشتند و به همین خاطر تا امروز هم دوام آورده‌اند. باز هم خواهند ماند. چرا؟ چون «موسیقی» بودند نه بیانیه. این امر در شعر هم صادق است. در معماری هم. تقریبا تمام شعرهای شاملو، فروغ و بسیاری از شعرهای سایه و نادرپور بار سیاسی دارند و از مصائب و مظالم روزگار می‌گویند، و تا به امروز هم ارزش و دلنشینی خود را حفظ کردند. چون پیش و بیش از همه «شعر» هستند و بار سیاسی و اجتماعی آن‌ها بر شعر سوار هستند نه بر بیانیه و شعار.