ورهرام به این نکته هم اشاره دارد که متاسفانه نسل جدید آشنایی زیاد و دقیق با عمق و قدمت این نوع آیین‌ها ندارد و معمولا از اطلاعات ناقص تورلیدرها تغذیه می‌کند که قابل اتکا نیست.

 در حالی‌که مردم قاعدتا به‌این خاطر به دیدن مراسم می‌روندکه چیزی از ریشه و درون‌مایه آن آیین را پیدا کنند ولی  وقتی نگاه توریستی به موضوع حاکم شود، متاسفانه امید چندانی به درک عمق و وسعت آیین نیست.

تقسیم کار دقیق!

از دید یکی از مخاطبان، تقسیم کار دقیقی که بین طایفه‌ها دیده می‌شود، احیانا با هدف انسجام و اتحاد بین اهالی است. شاید هم بهانه‌ای باشد برای رفع کدورت‌های احتمالی. ما در مستند می‌بینیم که وقتی مراسم تمام می‌شود، برخی مردان روستا در لحظه خداحافظی باهم، خیلی گرم روبوسی می‌کنند و دست همدیگررا می‌فشارند.

 اماکارگردان چندان این موضوع راجدی نمی‌بیند. ازدید او، این‌جا فقط یک‌روستا است و این‌ها خانواده‌های روستا هستند نه قبیله‌ها. در بین خودشان طایفه نامیده می‌شوند. هرچند همین برنامه هم که هر خانواده یا طایفه نقش و سهمی در اجرای مراسم دارد، به‌خودی خود، نشانه مودت ‌و رفاقت است و موجب انسجام.

 در این مراسم، معمولا فقط اهالی خود روستا شرکت می‌کنند و فقط ممکن‌است دراویش از جاهای دیگر آمده‌باشند. ورهرام در ارتباط با چنین مراسم‌هایی در کردستان به مراسم روستای «سنگ سراوا» اشاره می‌کند که در بهار اتفاق می‌افتد و مردم روستا برای اولین گروهی‌که عزم رفتن‌به ییلاق می‌کند مراسم بدرقه ترتیب می‌دهند و برایشان دلمه و دیگر مواد خوراکی آماده می‌کنند.

این یک جشن بهاره است و مستقل از مراسم‌های دیگر. از جمله این‌که ارتباطی به پیر شالیار ندارد.

افسوسِ چه چیزی را باید بخوریم؟

یکی از حاضران می‌گوید «این فیلم یک مستند ماندگار است چون مراسمی را به تصویر کشیده که ناب و تک است. ولی ما در این روزها با مواهب و نماد و نمودهای تازه‌ای سروکار داریم و از ابزارهای جدید و متنوعی استفاده می‌کنیم مثل گوشی موبایل و ارتباط‌های دیجیتال متنوع. در این شرایط، افسوس چه چیزی را از مراسم‌هایی مثل پیر شالیار بخوریم؟ آیا اساسا باید به نبود یا کم‌رمق شدن این نوع مراسم و آیین‌ها افسوس بخوریم؟ شما به‌عنوان کارگردان حسرت کدام بخش ازاین آیین‌ و مراسم‌ را می‌خورید».

کارگردان تاکید دارد که «من مخالف تغییر و تحول نیستم، ولی چیزی که در مورد آیین‌های ایرانی مورد توجه من هست، آن است که ما باید، به‌رسم جهانی،  حتی اگر مراسم یا آیین را توریستی می‌کنیم، جوهر و بن‌مایه آن را فراموش نکنیم. آیین‌ها را می‌توان با استفاده از فناوری‌های روز جذاب‌تر کرد به گونه‌ای  که بهتر دیده شوند، بهتر شنیده شوند و موثر تر و کاراتر شوند.

 ولی متاسفانه چنین نمی‌کنیم. مثلا تعزیه یکی از اصلی‌ترین مایه‌های هنر نمایش است و شناخت درست آن می‌تواند راه را برای نمایش و تئاتر ایران هموارتر کند ولی وقتی می‌بینیم درنمایش شبیه‌خوانی شمر با دوچرخه وارد صحنه می‌شود، این نشانه بهره‌مندی از فناوری نیست، مضحکه است.