چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۱
فرصت مغتنمی پیش آمد، بار دیگر مستند «کاریز، مبارزه با بیابان» را در خانه اردیبهشت اودلاجان ببینیم. اینبار به همراه گروهی از دوستان که مطالعه و دلبستگیهایی به قنات داشتند و ضمن بیان نکاتی فنی، به بهانه تماشای این مستند، خاطرههایی هم از گذشته خود را چاشنی موضوع میکردند. استادان و فرهیختگانی چون، استاد رسول مرادی، دکتر سبزه، استاد علی رضایی، دکتر حسنلی و آقایان رضا باقری، مهدی کیانی و نودهی جزو مهمانان بودند. نکات زیبایی مطرح شد. یکی از این عزیزان معتقد بود که هنوز هم قنات بهتریم شیوه استحصال آب است. با ذات زمین و طبیعت سازگار است و برخلاف چاههای عمیق و نیمهعمیق دیزلی و برقی، شیره زمین را نمیکشد و آب را به روال طبیعی و در حد ظرفیت سفره به بیرون میکشد. به همین خاطر، استخصال آب به روش قنات و کاریز روشی پایدار است و آثاری چون مصیبت فروچاله ندارد. دوست دیگر به همنوایی شیب و عوارض زمین با سطح ایستابی قنات و سفره زیرزمینی اشاره کرد و آن را یکی از اصول آبیابی استادان فن دانست. یکی از اساتید ضمن بیان این موضوع که این مستند به مستندهای مرحوم منوچهر طیاب تنه میزند، به لزوم تعمق بیشتر درباره قنات و کاریز و تمام روشهای داناییمحور مهندسی قدیم پرداخت. به گفته این فرهیخته، به نقل از مرحوم دکتر عبدالعظیم شاهکرمی، اگر «ما ریزهکاریهای گنبد را میشناختیم، میتوانستیم امروز طراح بدنه هواپیما باشیم».
یکی از عزیزان حاضر در نشست، یادی از مرحوم زندهیاد باستانی پاریزی کرد که گفتهبود «به جای اصلاحات ارضی، باید اصلاحات آبی انجام میشد» چون وقتی زمینها تقسیم شدند ولی حقآبه وجود نداشت، بسیاری از زمینها از بین رفتند. مخاطب دیگری به ضربالمثل «رفته آب خنک بخورد» که به معنی زندانرفتن طرف است اشاره کرد و ریشهاش را در خنکی آب قناتها اعلام کرد. از جمله اینکه مظهر یکی از قناتها در زندان قصر بود و زندانیها آب خنک آن را مینوشیدند.
خلاصه، روز خوبی بود. هم فال، هم تماشا. شبهای فیلم خانه اردیبهشت به این سمت میرود که برای دیدن فیلمها افرادی بیایند که شاید هم همدیگر را میشناسند و باهم محفل هستند و به صورت کارشناسی درباره موضوع فیلم میتوانند صحبت کنند.