نسیم خوش مشروطه بر شهر
بر همین پایه است که موضوع گفتگوی کالبدی خانه با خیابان رخ مینماید و بالکنهای زیبا بر بدنه خانهها مینشیند. در این رابطه است که خانههای عادی شهرهم دوستدارند سردر داشتهباشند، نه در شکلوشمایل خانههای دیوانی خاص بل درحد سطح مطالبات و وسع طبقات متوسط جامعه. در این مورد، نکته ظریفی هم خودش را به رخ میکشد. قرار است نمای ورودی ساختمان، که ما سردر نامیمش، زیبا باشد، ولی لازم نیست پرخرج و پرزقوبرق باشد. سادگی جهان جدید در انتخاب نقش و شکل این زیبایی خودش را نشان میدهد. سردرهای بسیار زیبا با تک مصالح آجری. منتها آجرهای خوشتراش و خوشقالب.
بدین ترتیب، در کنار تمنای وسیع جامعه به بیرون آمدن از زیر تاق بازارهای سرپوشیده و گامنهادن در خیابانهایی که مغازهها بر لبه و جداره آنها نشستهاند، نما و جداره خانهها هم شکل تازه پیدا میکنند و نوید جهان تازه ایرانی را میدهند. ممکن است این شکفتگی مدنی در معماری و شهر را عدهای موکول و منوط به سلسله جدید سلطنت کنند و خواست و اراده شاه جدید را موجد این تغییرات بدانند. ولی باید اذعان کرد خود تغییر سلسله هم میتواند ناشی از مطالبات نیرومند جنبش مشروطهخواهی باشد. هرچند نقش افراد در تاریخ قابل انکار نیستند، با اینحال نباید به ورطه کیش شخصیت بیفتیم. جریانی نیرومند در کشور جریان یافت و همه وجوه زندگی را تحت تاثیر قرار داد، برخی را در سطح، برخی را در عمق. چنین باید دید.