در یکصد و پنجاه و هفتمین شب فیلم خانه اردیبهشت اودلاجان، مستند «خور بر کرانه کویر نمک» ساخته مهدی باقری (۱۳۹۷) از مجموعه «خاطرات روستا» به تهیهکنندگی فرهاد ورهرام به نمایش درآمد. این مستند درباره شهر خور است، جایی که تقریباً همه ساکنانش اهل شعرند و دیوان یغما در اکثر خانهها یافت میشود. باقری در مسیر ساخت فیلم با رضا شایگان، فرزند شاعر محمد شایگان و از بازماندگان نسل قدیم خور، آشنا میشود که راهنمای او در این پروژه میگردد. خوششانسی باقری موجب کشف منابع نابی چون فیلمهای خانوادگی قدیمی از سال ۱۳۵۳ میشود که تاکنون دیده نشده بودند. آشنایی با شایگان نیز از طریق دخترانشان در اتریش شکل میگیرد که ارتباطی معجزهوار برای این پروژه فراهم میآورد.
امروز خانه اردیبهشت اودلاجان محل قرار دانشجویان معماری و شهرسازی برای مطالعات بافت تاریخی و میراث فرهنگی است. در طول فصل تعدادی از استادان دانشگاه کلاسهای خود را در اینجا برگزار میکنند و دانشجویان به صورت عینی و میدانی نظریهها و فرضیههای معماری را معیار میزنند. تعداد بسیار زیادی پایاننامه دانشگاهی با موضوع اودلاجان کار شده و کار میشود. اینها آیا انرژی نیستند؟ آیا این انرژی نیست که از خانه اردیبهشت اودلاجان دعوت میشود در دانشگاه شهید بهشتی مستند با موضوع شهر و معماری نمایش دهد و کارگردان را در برابر پرسشهای دانشجویان و استادان قرار دهد؟ آیا وقتی دوشنبههای نوپای کودک و نوجوان ما مورد اقبال بچهکوچولوهای محله قرار میگیرد، انرژی نیست؟ آیا خانم محترمی که داوطلبانه وقت و انرژی میگذارد که به بچههای محل قصه بگوید و با آنها نقاشی کند، مهم نیست؟ آیا این انرژی نیست که همسایهها و کاسبهای محل ما را آشنای قدیمی تلقی میکنند و در سلامکردن پیشقدم میشوند. آیا این انرژی نیستکه با احیای این خانهو خانه همسایه چهره معتادزده محله تغییر کرده و دیگر شاهد خیمههای این آسیبیافتهها نیستیم؟ آیا. . . آیا. . . ؟ پس ما امیدواریم!
«گاه، هیچکس بازنده نیست، ولی برنده یکی است»!
این آخرین جمله در مستند «طرح برنده» اثر ماندگار خسرو سینایی است. مستندی که روایتگر مسابقه طراحی معماری «مجتمع آتیسنتر» در سال ۱۳۸۲ است با مشارکت معماران بزرگی از ایران و جهان. بزرگانی که بسیاریشان در میان ما نیستند: هادی میرمیران، علیاکبر صارمی، ایرج اعتصام و دیگران. در این مستند، خسرو سینایی رخصت مییابد تا از مراحل طراحی در آتلیه و دفتر این معماران فیلم بگیرد. تصاویری ماندگار از مرحوم میرمیران و خودنویس طراحیاش و مهندس جودت و بازی با ماکت حجمهایش و دیگران. ایرج اعتصام شاداب را داریم با علیاکبر صارمی پشت میز بحث و بررسی طرحها. خلاصه، مستندی است بسیار خاطرهانگیز و به یادماندنی.
شیدا و پیرِ معماری و شهرسازی ایران بود.
حالا دیگر، فقط تصویر و یاد و نام او را داریم. از میان ما پرکشید و رفت.
باید آماده شویم تا در حد شان و منزلت این بزرگِ معماری و شهرسازی ایران، نکوداشت ششایستهای برگزار کنیم.
با این حال، هر روز و هر هفته باید یادش را گرامی بداریم و آموزههای این بزرگمرد را مرور کنیم.
در یک محفل ساده و صمیمی،
روز جمعه دوم دیماه، از ساعت ۱۵ تا ۱۸
در خانه اردیبهشت اودلاجان گرد هم میآییم و خاطرههایی را باهم مرور میکنیم.
ماکت کتاب ارزشمند و مرجع استاد را که متاسفانه شاهدش انتشارش نشد، ورق میزنیم و به عمق و وسعت دانش و دانایی این پیر بزرگ معماری و شهرسازی ایران درود میفرستیم.
نشست صمیمی و بسیار پرباری بود. آقایان شهابالدین ارفعی، علیرضا قلینژاد و احمد محیط طباطبائی به عنوان میهمانان و میزبانانِ دورِهمی، هر یک نکات بسیار زیبایی در خصوص موزه و آموزههای آن مطرح کردند و مخاطبان هم، حسب علایق و سلایق خود نکات دیگری را گفتند و پرسشهایی را مطرح کردند. نشست، به صورت گپوگفت عمومی بود و قرار بر سخنرانی نبود. لذا میتوان گزارش آن را نیز بصورت عمومی و بدون ذکر نام افراد مطرح نمود.
