سلام

گفته می‌شود، و قرین به حقیقت است که در معماری ایران، تا دوره صفوی، میدان وجود ندارد. نقشه‌هایی که از شهرهای تاریخی، کم و بیش در دست است، فضایی به شکل و نام میدان دیده نمی‌شود. این در حالی است که در تمدن رومی و یونانی، میدان عنصر اصلی شهر است. اما موضوع بحث ما ایران و روم نیست. موضوع این است مردم برای اطلاع از حال و روز خود و کشور در کجا جمع می‌شدند؟ در روزگاری که نه روزنامه بود نه رادیو و هر فرمان یا اتفاق را باید جارچی‌ها به مردم خبر می‌دادند، مردم کجا برای شنیدن این فرمان یا خبر جمع می‌شدند. ممکن است گفته شود در مساجد. پیروان ادیان دیگر چه می‌کردند؟ می‌آمدند مسجد؟ بگذریم در طول تاریخ تفرق بسیاری بین فرق مذهبی بوده و هر فرقه و قوم و حتی هر خاندان بزرگ مسجد و معبد خاص خودرا داشته. بنابراین مساله اجتماع مردم در شهرهای تاریخی موضوع قابل تاملی است و اگر فرض بر این باشد که بالاخره مردم دور هم جمع می‌شدند و از خبرها و فرمان‌ها مطلع می‌شدند پس باید ببینیم کجا؟ در این‌جا است که پرسش اصلی مطرح می‌شود و تکانی در کلیشه‌های ذهنی ما به وجود می‌آورد. آیا محل تجمع مردم که ما فعلا میدان و میدانگاه می‌نامیم باید به شکل دایره و مربع‌مستطیل ‌باشد؟ چرا معماران و شهرسازان فکر می‌کنند در طراحی یک شهر یا روستا، اگر دایره‌ای یا مربع مستطیلی بکشند که از چند سو دسترسی دارد، تبدیل به مرکز تجمع مردم می‌شود؟