سلام

درست است خیابان نماد جهان معاصر است و این هم درست است مردم نفَسِ خیابان هستند و تمام تلاش شهرسازان و مدیران شهری، در جوامع پیشرفته و متمدن آن است که هرچه بیشتر مردم را به خیابان‌ها بکشانند. برای این کار روش‌های مختلف و متفاوتی را مورد استفاده قرار می‌دهند. هدف این روش‌ها، عموما، آن است که مردم امکان مکث و آرامش در خیابان داشته‌باشند. علاوه بر این، علمای شهرسازی معنقد هستند با روش‌های درست شهرسازی و طراحی شهری می‌توان از بزه اجتماعی و تخلف فردی هم کاست. بر این اساس مبحث «جلوگیری از بزه از طریق طراحی شهری» یکی از مهم‌ترین مباحث شهرسازی معاصر است. در این بحث، با اتکا به روانشناسی اجتماعی، عوامل کالبدی و کارکردی شهر چنان چیدمان و ساماندهی می‌شود که مخاطب را کسل و مضطرب نکند. مثلا توصیه می‌شود از کشیدن دیوارهای طولانی در جداره شهر اجتناب شود.توصیه می‌کنند معابر تردد پیاده چنان باشد که امکان بده‌بستان فکری و اجتماعی افراد فراهم آید. خیابان‌های شهر چنان باید سامان یابند که حس سلطه بر مخاطب ایجاد نشود، مقیاس جداره و بدنه و عرض معابر چنان باشد که مخاطب احساس زندان و حصار نداشته باشد. و بسیاری ظرایف دیگر.اما یکی از رایج‌ترین روش‌ها در دنیا، ساماندهی معابر پیاده‌محور است. معابری که این استعداد را داشته باشند، تبدیل به معابر پیاده می‌شوند. طبیعی است انتخاب این معابر کار بسیار ظریف و پیچیده‌ای است و برای موفقیت طرح باید همه جوانب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار گیرد، وگرنه حتما با شکست مواجه می‌شود. 

 

 

 

به عنوان مثال، محور پیاده میدان امام حسین به میدان شهدا در تهران، به سرعت شکست خورد، ولی محور پیاده پانزده خرداد با موفقیت اجرا و مورد استقبال مردم قرار گرفت. در شهرهای مختلف کشور هم محورهای موفق پیاده وجود دارد و فرهنگ نوینی از انسان‌شناسی شهری را موجب شده‌اند.

شایسته یادآوری است‌که این روش در اروپا بیش از یکصدو بیست سال سابقه دارد ولی در کشورهای پیرامونی و جهان سوم از حدود سه یا چهاردهه پیش این روش در شهرها رایج شده‌است. در این رابطه، ذکر این خبر هم لازم است که جهان پیشرفته در پی کاهش تردد سواره و افزایش تردد پیاده در شهر است. کار چنان جدی شده که در برخی از کشورهای اروپایی، کم‌کم عرض خیابان‌ها را به نفع پیاده‌روها کم می‌کنند. این درمورد خیابان‌های موجود است. طبعا برای سهولت رفت‌وآمد مردم، وسایل نقلیه عمومی هرچه بیشتر توسعه و بهسازی می‌شوند. به گونه‌ای که مردم نیاز زیادی به بهره گرفتن از اتومبیل شخصی نداشته‌باشند. علاوه بر این، هزینه‌هایی هم برای تردد سواره در نظر می‌گیرند که وسیله‌ای بازدارنده در برابر خودرو و تردد سواره است. شهر باید زیر قدم‌های مردم باشد.

بهروز مرباغی
سرمقاله نشریه اردیبهشت اودلاجان شماره ۲۹۵