مختصر خبری از ایران، مورد دقت آنان است!
«چندیقبل راجع به ایران، جلسه در بادکوبه تشکیل و در آن اورجنیکدزه کمیسر فوقالعاده روسیه در قفقازیه که تقریبا به سمت جانشین سابق قفقاز را دارد، با حضور نریماناف و سایر اعضای حکومت شوروی آذربایجان تشکیل، راجع به اینکه چطور باید حکومت شوروی روسیه و قفقازیه نسبت به ایران معامله و چه نقطه نظری را داشتهباشند مذاکره بودهاست. در جلسه فوقالذکر بعضیها طرفدار این بودهاند که باید در امورات ایران مداخله و انقلاب آنجا را پیش برد تا به کلی از تحت نفوذ انگلیسها خارج شود؛ ولی اکثریت مخالف این مساله بوده و اظهار داشتهاند انقلاب ایران را باید به خود ایران واگذار نمود تا بهطوری که روح ملت ایران تقاضا مینماید، استفاده از انقلاب بنماید. راجع به دسته انقلابیون گیلان نیز مذاکره بود که با آنها چطور معامله باید کرد. بعضیها را عقیده بر این بودهاست که آنها را به طرف مازندران نزد امیرموید اعزام داشت تا از آن طرف انقلاب را در ایران شعلهور نمود. ولی این پیسنهاد نیز از طرف نمایندگان مرکزی روسیه بهکلی رد و قرار شدهاست هیچ کمکی به انقلابیون ایران ننمایند و اشخاصی را که دولت ایران عفو عمومی میدهد، در ایران مقیم و مشغول کار باشند و بعد چون اطلاع رسیدهبود که ملاکین و ثروتداران ایران حاضرند با حکومت انقلابی گیلان کمک و مساعدت مادی نمایند تا این که کابینه حالیه را به زمین زده و خود سررشته امور را به دست گیرند، نظر به پیشنهاد اورجنیکدزه در خاتمه جلسه قرار شدهاست همه نوع مساعدت با کابینه حالیه به عمل آمده و اقدام در تخلیه ایران و انحلال حکومت انقلابی به فوریت به عمل آمده و باب مراودات دوستانه روسیه با ایران مفتوح شود. از همین قرار نیز دستورالعمل به نمایندگان اعزامی روسیه به ایران داده شدهاست. . . کلیتا، راجع به مسائل ایران اخیرا در بادکوبه جلساتی تشکیل و مذاکراتی به عمل آمده و مختصر خبری راجع به اوضاع ایران مورد دقت آنها میشود. در این موقع وجود نماینده فوقالعاده دولت علیه ایران که دارای اختیارات تام باشد، در بادکوبه خیلی لازم تا در کلیه مسائل دخالت و مذاکرات را به منافع ایران ختم نماید. حتی میتواند عرض بدارد که وجود همچو نمایندهای به طوری لازم است که مختصر تعلل در اعزام او یک مسئولیت بزرگ وجدانی هم به دولت هم به ملت وارد میآورد. حالیه که آقای مشاورالممالک به سمت سفارت فوقالعاده در آذربایجان قفقاز معین شدهاند، بهتر است از طرف اولیای دولت امر صریح در تسریع حرکت معظمله داده شود که در آتیه اسباب ندامت برای اولیای دولت نشود.»
ایران در آتش؛ از حمله بلشویکها به انزلی تا. . ؛کاوه بیات و محمود لشکری؛ نشر شیرازه؛ چاپ اول؛ ۱۴۰۱؛ ص ۲۴۶
(تکهای از نامه کنسولگری ایران در بادکوبه به وزارت خارجه ایران، در کوران اتفاقات ملتهب پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه.)
